Anna Maria van Schurman (Franeker/ Wieuwerd)

Anna Maria van Schurman (1607-1678) was een wonderkind. Toen ze in Franeker woonde stond ze bekend als 'Pronksel van Europa'. Anna Maria was in 1636 de eerste vrouwelijke studente van Nederland en daarbuiten, tot haar leven een bijzondere wending nam.

Anna Maria van Schurman en het Uytland
Haar ouders waren Frederik van Schurman en Eva von Harff de Dreiborn uit Keulen, waar Anna Maria ook geboren werd. Toen ze zes jaar was, verhuisden de Protestantse van Schurmannetjes naar Utrecht. In het Roomse Keulen was het te gevaarlijk geworden. Op vierjarige leeftijd las Anna Maria al en op haar zevende maakte ze bijzonder kunstige knipwerkjes. Van de ruim zeventig jaar van haar leven heeft Anna Maria van Schurman er slechts zes in Friesland doorgebracht. Ze woonde in Franeker en stierf in Wieuwerd.

Talenknobbel
Anna Maria sprak veertien talen en had veel interesse in wetenschap. Ze las veel, verzamelde insecten, schilderde en bestudeerde de bijbel. Ondertussen schreef ze brieven met internationale filosofen, zoals Constantijn Huygens, Jacob Cats en René Descartes, waarmee ze discussieerde. Anna Maria was geliefd en op een gegeven moment hing haar portret bij de Koningin van Zweden, maar ook op andere plekken in Europa zoals Rome.

Franeker
Omdat vader van Schurman ging studeren in Franeker, verhuisde het gezin naar Noord-Nederland. Maar vader Frederik stierf en werd in de Martinikerk begraven. Het betekende dat moeder Eva met Anna Maria van Schurman terug ging naar Utrecht.

Gordijntje
In 1636 wilde ze studeren. In Utrecht kon dat via de bevriende professor Voetius. Anna Maria wilde maar wat via de wetenschap meer weten over de bijbel, over het ware geloof en over de situatie van de kerk. Omdat vrouwen niet mochten studeren en om de mannelijke studenten niet af te leiden, werd ze achter een gordijntje gezet. Dat was ongekend: de naam van Anna Maria van Schurman werd in heel Europa genoemd.

Labadisten Wieuwerd
Of het door de studieinzichten kwam, of door de moeilijke tijd voor Protestanten toen, of door een ontmoeting met predikant Jean de Labadie, het latere leven van Anna Maria veranderde dramatisch.
Jean de Labadie was na veel rondzwervingen in Wiewerd, onder Franeker, beland. Hier ontstond een geloofsgroep, die het niet eens was met de gemakzucht van gelovigen. Omdat Anna Maria erg gecharmeerd was van deze pure geloofsvorm, sloot ze zich aan bij de labadisten. Haar wetenschappelijke wereldje met Europese filosofen en koningshuizen was voorbij.

Sekte
De groep, ze werden labadisten genoemd, was streng, sober en werkte op het land. Het was een tijd dat er enkele honderden lid waren van de sekte. Vanuit het buitenland kwamer er zelfs nieuwsgierigen naar Wieuwerd. In 1678 sterft Anna Maria en werd ze in Wieuwerd begraven. Enkele jaren later zoud de labadistengroep worden opgeheven.

In Franeker is een school naar Anna Maria genoemd en in Utrecht een klokje in het Academiegebouw, dat geluid kan worden.

Meer info
De Fryske Kanon - Venster 17 'Anna Maria van Schurman'
Radio item over Anna Maria op NPO Geschiedenis